Risalele-i Nurların Kendine Has Istılahları Nelerdir?

Yeni Üye Mesaj Sayısı : 3 Yaş : 32 Kayıt tarihi : 04/03/09

Esselamu aleyküm;her ilmin kendine has ıstılahları vardır.Peki külliyatın kendine has ıstılahları nelerdir?

Moderatör Mesaj Sayısı : 167 Kayıt tarihi : 26/01/09

RİSÂLE-İ NÛR MÜTÂLAASINDA ANAHTAR KELİMELER

Risâle-i Nûrlar okunurken daha iyi anlaşılması için dikkat edilecek mühim bir bir husus şudur: Risalelerde çokça geçen anahtar niteliğindeki kelimelerdir. Bu kelimelere dikkat etmekte mevzuun daha iyi anlaşılmasına yardım eder. Bu kelimeler: Şöyleki, Nasılki, Mesela, Ezcümle, Öylede, ( veya aynen öylede ) Evet, Hem, Madem-Elbette, İşte, Demek, Elhasıl kelimeleridir..

ŞÖYLEKİ : Kendisinden önceki mübhem, kapalı bir cümlenin açıklanacağına işarettir.
NASILKİ - MESELA : Bu iki kelimeden sonra daima misal gelir.
EZCÜMLE : Anlatılan mevzuya dair bir kaç misalin anlatılacağını ifade eder.
AYNEN ÖYLEDE : Misallerden hemen sonra gelen bu kelime, hakikate geçileceğine işaret eder.
EVET : Bir iddiadan sonra, bu iddianin izah veya ispat edileceğine işarettir.
HEM : Hemler ekseriyetle paragraf başı veya madde başlarıdır.
Madem – ELBETTE : Her hangi bir şey ispat edileceği zaman mademlerle deliller ( öncüller ) ortaya konulur. Elbette kelimesinden sonra iddia ispat edilir. (netice )
İŞTE : Bazen misal ve hakikat arasında, bazen de neticenin beyan edileceği zaman kullanılır.

DEMEK – ELHASIL : İkisi de neticeyi gösterirler

Moderatör Mesaj Sayısı : 167 Kayıt tarihi : 26/01/09

TÜRKÇE METİNLERE ARAPÇA ve FARSÇADAN GEÇEN KELİMELERİ ANLAMADA KOLAY METOTLAR

Risale-i Nur’u sadece ilmi ve imanı meselelerin ve problemlerin bir çözüm kaynağı olarak değerlendirmek yanlış olur. Belki de onun bu yönü, onda var olan bir çok yönden sadece biridir.

Onun belki de en önemli yönü Rahmeti İlahinin bir davetçisi olmasıdır. (Bunu, herkes kendine göre değerlendirebilir.) Önemli olan; farkında olsanız da olmasanız da, anlasanız da anlamasanız da siz onu okurken Rahmet-i İlahinin kapısını aralıksız çalıyor oluşunuzdur.

Yani siz risale okurken aslında sabırla kutsi bir kapının önünde bekleyip, sürekli kapıyı tıklayan bir insan olarak kendinizi düşünebilirsiniz.
Ama bu hazineden anlam olarak da istifade etmek için 'sözcük sorunu' nu aşmanız gerekli. Aşağıda size sunduğumuz metinleri 2-3 saat dikkatle incelerseniz büyük ölçüde anlama problemini de aşabilirsiniz.
İhlasla bu sabır imtihanını aştığınızda o kapının hem anlama hem de feyiz yönüyle size açıldığını sevinçle göreceksiniz.

Aşağıdaki metinleri hazırlayan ilahiyatçı arkadaşlara teşekkür eder, Say'lerinin meşkûr olmasını Allah(cc)'ın engin Rahmetinden niyaz ederiz.

TÜRKÇE METİNLERE ARAPÇA ve FARSÇADAN GEÇEN KELİMELERİ ANLAMADA KOLAY METOTLAR

Bu çalışma, hiç Arapça veya Farsça bilmeyen bir kişi düşünülerek ele alınmış, elden geldiğince teferruata inilmeden, sadece en çok karşılaşılan belli-başlı kalıplar, bunlar arasındaki anlam irtibatı vs.. yollar göz önüne serilerek “imkana göre en iyiyi yakalama” hedeflenmiştir. Bu şu demektir: Normal şartlarda ancak sözlüğe bakmak suretiyle anlamını bilebileceğiniz pek çok kelimeyi, sözü edilen bazı pratik bilgiler sayesinde, zaten belli oranda bildiğinizi ortaya koyabilmektir.

Bu sağlanabildiği takdirde; normalde sanki yabancı dilde bir metni okuyor gibi sürekli sözlüğe bakma ihtiyacı hissettiğiniz bir Risale veya Pırlanta sayfasında, zamanla daha da az kelimeye bakmakla yetinecek; gözünüzde dağ gibi büyütüp “Anlayamıyoruz ki!” diyerek kendinize işkence haline getirdiğiniz bir işten zevk alır duruma geleceksiniz inşallah.

İlk Kurâ’n öğrenmeye başladığımız günleri hatırlayalım. Arapçada harfler ve harekeler var. Harekeler harf değil normalde.. Ama Arapça bir kelimeyi Türkçe yazacak olsak o harekelerin karşılığını da yazarız. Yani üstün, ötre ve esre için A-e, u-ü, ı-i seslerini.. Bu şu demektir: Türkçe olarak yazılmış Arapça kelimelerdeki bu harfler %90 harekedir ve kelimenin asıl harflerinden biri değildir. Yani asıl harfleri bulmak istiyorsak sesli harfleri çıkartıp, kalanlar üzerinde düşünmeliyiz. Peki asıl harfleri bulup ne yapacağız? Arapçada aynı kökten gelen bütün kelimelerde bu asıl harfler olmak zorunda.. yani bunlardan birinin anlamını bilmek, büyük oranında diğerlerini de bilmeyi sağlayacak. (Tabii ki kelime yapılarını bilmenin de bunda payı var; yeri geldiğinde bahsedilecek.)

Şimdi bir misâlle konuya girebiliriz:
Meselâ: Arapça “أَذْكَارْ” kelimesini Türkçe harflerle “ezkâr” şeklinde ifade ederiz. Bu kelimedeki ünlü harfler olan “e” ile “a” harfleri, harekeleri ifade ettiğinden, kök harflerini yani asıl harfleri bulmak için bu harfleri kaldırıyoruz, geriye kalan “z-k-r” harflerinin asıl kök harfleri olduğunu buluyoruz.

İşte buradan itibaren pratiğe başlıyor ve kendimize soruyoruz:
“Ben bu kelimenin manasını biliyor muyum? Hayır.. Peki bilemez miyim?”
Bakalım: Kelimenin kök harfleri olan “z-k-r” harfleri bana bir şeyler çağrıştırıyor mu? Düşünüyorum ve anlamını bildiğim “zikir” kelimesi aklıma geliyor. O halde zikirle ilgili bir manası olabilir diye tahmin ediyorum. Peki doğru mu? Evet, %100 doğru..

Tamam “ezkâr” zikirle ilgili bir kelime.. iyi ama tam olarak ne? İşte bunu bilebilmek için bazı pratik bilgilere ihtiyaç var. Fakat, bilmediğim bir sürü kelime var ve ben her kelimede bu kadar bilgiyle uğraşırsam bu işin astarı yüzünü geçer; daha zor hale gelir. Böyle yapacağıma yine babadan kalma usûlle her kelimenin anlamını görmek için sözlüğe bakarım daha kestirme...

Hayır! Tam aksine... düşündüğünüz şekilde olursa her kelimeye sözlüğe bakmak lazım ve hem de anlamını tam ezberleyene kadar sözlüğe her defasında yeniden bakmak lazım. Fakat sözünü ettiğimiz pratik bilgiler sayesinde; yeni karşılaştığınız bir kelimede küçük bir dikkat, basit bir fikir jimnastiğiyle, aynı kökten gelen bildiğiniz bir başka kelimeyle yakınlıklar kuracak ve anlamı büyük oranda doğru bir şekilde tahmin edebileceksiniz.

Bu metodu kullandıkça bilmiyorum zannettiğiniz pek çok kelimeyi bildiğinizi görecek; daha hızlı ve daha iyi anlayacak, anladıkça kelime hazinenizi zenginleştireceksiniz. Hatta daha da ötesi, belli oranda Arapça biliyor olacak; Arapça öğrenmeye karar verirseniz geniş bir kelime hazinesine sahip olarak başlayacaksınız.

Bu misâli çoğaltmak mümkün. Meselâ aşağıdaki tabloda bilinmeyen bazı kelimeler ve karşısında onların çağrıştırdığı (aynı kökten gelen) başka kelimeler verilmiştir. Böylelikle bilinmeyen kelimenin, bildiğiniz bir kelimeyle en azından yakın veya ilgili bir anlamı olduğu anlaşılabiliyor.

Bilinmeyenler Bilinenler
icbâr mecbur
idhâl dahil
teşkîl şekil
muhârebe harp
mükâleme kelâm
intikâl nakil
iktidâr kudret
tekebbür kibir
teşekkül şekil
tecâhül cahil
tekâmül mükemmel
temâyül meyil
istihkâr hakaret

Bilinmeyenler Bilinenler
istimdâd medet
mürettib tertip
münekkid tenkit
müsekkin teskin
muhârip harp
muhâbir haber
muhâtap hitap
müftehirâne iftihar
müttefik ittifak
müstehzî istihzâ
istimdât medet
istintâc netice
istihsâl mahsul

Tabloda, yakın anlamdaki kelimenin tahmini her zaman çok kolay olmayabilir tabii ki. Fakat en fazla kullanılan kelime yapıları hakkında birazcık bilgi sahibi oldukça bunun daha da kolaylaştığı görülecektir.

Moderatör Mesaj Sayısı : 167 Kayıt tarihi : 26/01/09

Bu çalışmada hareket noktamız, Türkçe harflerle yazılmış metinler olacaktır. Bir miktar Farsçadan ve ağırlıklı olarak da Arapçadan alınmış kelimelerin yoğunca yer aldığı Türkçe metinler... Dolayısıyla bu çalışma Türkçe metinler üzerinden yapılacak, Arapça yazılışlara sadece ihtiyaç oldukça yer verilecektir.

Türkçe bir metinde Arapça ve Farsçadan geçmiş kelimelerin genel yapısına göz atmakla başlayalım:
Bu kelimeler ya isim ya fiil ya da bunlardan türetilmiş yeni kelimelerdir. Bunların anlamını bilmek 2 yolla olabilir: Ya doğrudan sözlük yardımıyla.. veyahut da aynı kökten gelmiş ve anlamı bilinen bir başka kelimeyle karşılaştırmak suretiyle... Yukarıda da bahsedildiği gibi “doğrudan sözlük yardımıyla anlam öğrenme” metodu, bu çalışmanın çerçevesine girmiyor. O halde 2. şık üzerinde durmamız gerekiyor. Yani “aynı kökten gelmiş ve anlamı bilinen bir başka kelimeyle karşılaştırmak.”

Şu durumda, yeni karşılaştığımız bir kelimenin %90 ihtimalle Arapçadan, %10 ihtimalle de Farsçadan geçmiş olduğu ihtimaliyle işe başlayabiliriz. Bundan sonraki adım; “kelimenin kök harflerini tahmin edebilmek” ki bu, çok önemli bir husus. Çünkü bu kökten gelen hemen bütün kelimelerde aynı harfler yer almakta. Yani sadece kök harflerini doğru tespit etmekle, aynı kökten gelen pek çok kelimenin anlamı hakkında en az %50 doğru tahminde bulunabileceksiniz.

Peki kalan kısmı? Yani daha doğru bilgiye nasıl ulaşabiliriz? İşte bu da büyük ölçüde şuna bağlı: “Kelimenin yapısını bilmek.” Buraya kadarki işlemler uzmanlık istemiyor. Ve bütün bu uzmanlık istemeyen kısımlar işin %80-90’ını oluşturduğundan, uzmanlık isteyen kısmın ise %20’yi geçmeyeceğinden emin olabilirsiniz.

İşte şimdi, uzmanlık gerektirmeyen ve bize en az %80 çözüm getirecek olan pratik bilgilere başlayabiliriz:

Çoğul[1>
Karşılaştığımız kelimenin çoğul olduğunu 2 şekilde anlayabiliriz:
1-Sonu –ât ile bitiyorsa:[2> Bu eki atıldığında geriye tekil bir kelime kalıyorsa, %99 bu kelime onun çoğuludur: İhtiyâcât, mevcudât, zulümât, temsilât, mucizât, vukûât...

Sadece bu kadarcık bir bilgiyle, bilmiyorum zannettiğiniz pek çok kelimenin, aslında bildiğiniz bir kelimenin çoğulu olduğunu fark edeceksiniz.

2-Arapçada bir kurala göre yapılan çoğul kalıplardan birine uyuyorsa.
Arapçada oldukça fazla çoğul kalıbı vardır. Bunların belli başlıları, bazı misâlleriyle birlikte aşağıda tablo halinde verilmiştir. Ancak bu kalıpların doğru bir şekilde ezberlenmesi ve pratikte kullanılması oldukça zordur. Bu zorluğa girmek yerine, işin çok kolay tarafını kullanalım.

Tabloda da dikkatten kaçmayan bu önemli nokta şudur: Kelimelerin tekil ve çoğul hallerindeki sessiz harfler çok azı hariç aynıdır. Değişen sadece sıralama ve araya giren sesli harflerdir. Zaten çok kullanılan kalıplara biraz dikkat edildiği takdirde, zamanla o kalıptaki bir kelimenin çoğul olduğuna kesin bir şekilde hükmedilmeye başlanacaktır.

Burada bizim yapacağımız; çoğul olduğunu tahmin ettiğimiz bir kelimenin sessiz harflerinden hareketle, aynı sessiz harflerin yer aldığı tekil halini bulabilmek.
Vezin Çoğul Tekil

Ef’âl(أَفْعَالْ) ahkâm hükm
ezvâk zevk
esbâb sebeb
evhâm vehim
aksâm kısım
ecdâd cedd
ağyâr gayr

Fuûl (فُعُولْ) ulûm ilm
fünûn fenn
kubûr kabir
mülûk melik
nüfûs nefs
usûl asl
ukûl akl
umûr emr

Fualâ(فُعَلاَء) fukarâ fakir
cühelâ cahil
hükemâ hâkim
vüzerâ vezir
gurebâ garib
ulemâ âlim
ukâlâ âkıl
ruesâ reîs
ümerâ emîr
Ef’ile (أَفْعِلَة) emsile misâl
Es’ile suâl
emkine mekan
ezmine zaman
esliha silah
elbise libas

Ef’ilâ (أَفْعِلاَء) enbiyâ nebî
evliyâ velî
eşkiyâ şakî
ağniyâ ğanî

Mefâil (مَفَاعِلْ) mesâcid mescid
makâsıd maksad
memâlik memleket
mesâkin mesken

Feâil (فَعَائِلْ) hakâik hakikat
resâil risale
fezail fazilet
akâid akîde

Fuul (فُعُلْ) kütüb kitab
rusül resul
turuk tarik
sübül sebîl

Fual (فُعَلْ) ümem ümmet
cümel cümle

Fu’’âl (فُعَّالْ) tüccâr tacir
tullâb tâlib
füccâr fâcir
hukkâm hâkim

Fiâl (فِعَالْ) ricâl racül
cibâl cebel

Fial (فِعَلْ) niam nimet
fiten fitne
ilel illet

Feale (فَعَلَة) kefere kâfir
aceze âciz
amele âmil

Ef’ul (أَفْعُلْ) enfüs nefs
encüm necm

Efâ’il (أَفَاعِلْ) ekâbir ekber
esâfil esfel

Efâîl (أَفَاعِيلْ) esâtîr üsture

Fevâil (فَوَاعِلْ) kavâid kâide
avâlim âlem
cevânib cânib
şevâhid şâhid

Tefâîl (تَفَاعِيلْ) tesâvîr tasvir
temâsîl timsâl
tesâbîh tesbîh
tevârîh tarih

Fi’lân (فِعْلاَنْ) sıbyân sabî
ihvân ahî

Masdar (fiil isimler)
Arapça fiiller Türkçede fiil olarak kullanılmazlar. Onun yerine masdar halleri Türkçe’de genelde isim olarak kullanılırlar. Bu yüzden Arapça fiil çekimleri bu çalışmanın dışında kalmaktadır. Burada sadece değişik fiil yapılarının mastar kalıpları üzerinde durulacaktır.

En kolay anlaşılacak masdar, bir kelimenin sonuna –iye/–iyet getirilerek yapılan “yapma masdar”dır. Sonunda bu eklerin olduğu bir kelime genelde mastardır: Cahil-cahiliye, Mesul-mesuliyet, Bedevi-bedeviyet, Sâfi-sâfiyet.

Bunun dışındaki masdarlar, değişik fiil yapılarının bir kurala bağlı mastarlarıdır. Bunlar hakkında fikir edinmek için şu temel bilgilere ihtiyaç bulunmaktadır:
Arapça kelimelerdeki kök harflerine aslî harf denir. Arapça kelime kökleri üç, dört veya beş aslî harf ihtiva ederler. Dörtlü ve beşli kökler çok azdır. Köklerin tamamına yakını üçlüdür. Fiilin herhangi bir harf ilave edilmemiş hâline “mücerred (ilâvesiz) fiil” denir. Arapçada pek çok kelime bu köklerden türetilerek elde edilir. Yeni kelimeler türetilirken, kelimenin kalıbına ve kurala göre bazı yeni harfler eklenir ki bunlara zâit (ilâve) harfler denir. Bunlar eklenmek suretiyle elde edilen yeni kalıptaki fiillere “mezîd (ilâveli) fiil” adı verilir.

Moderatör Mesaj Sayısı : 167 Kayıt tarihi : 26/01/09

Mücerred (ilâvesiz) fiil masdarları

Feâlet (فَعَالَة) selâmet
nedâmet
nezâfet
letâfet
sadâkat
sarâhat
melâhet
şecâat
denâet

Fiâlet (فِعَالَة) şikâyet
rivâyet
kırâat
zirâat
hilâfet
ticâret
imâmet
riyâset

Fuûlet (فُعُولَة) suhûlet
suûbet
hükûmet
husûmet

Fuûl (فُعُولْ) huzûr
hücûm
hurûc
usûl
tulû’
vücûd

Fa’l (فَعْلْ) emr
kesb
katl
fehm
zann

Fealân (فَعَلاَنْ) cereyân
heyecân
cevelân
feyezân
halecân

Fi’l (فِعْلْ) ilm
fikr
hiss

Fu’l (فُعْلْ) hükm
şükr
zulm

Faal (فَعَلْ) talep
ferah
kerem
zarar
gazap

Mef’alet (مَفْعَلَة) merhamet
maslahat
mes’ele

Mef’ilet (مَفْعِلَة) ma’rifet
mev’ize

Fial (فِعَلْ) sıgar
kiber
sikal

Fa’let (فَعْلَة) rahmet
nedret
kesret

Fi’let (فِعْلَة) hidmet (hizmet)
ni’met
iffet

Fu’let (فُعْلَة) kudret
sür’at
hürmet

Faâl (فَعَالْ) kemâl
karâr

Fiâl (فِعَالْ) firâr
visâl
ikâb

Fuâl (فُعَالْ) suâl
türâb

Fa’lûlet (فَعْلُولَة)gaybûbet
beytûtet
şeyhûhat

Fi’lân (فِعْلاَنْ) fıkdân
irfân
nisyân

Fu’lân (فُعْلاَنْ) şükrân
küfrân
hüsrân

Faîl (فَعِيلْ) enîn
yemîn

Faûl (فَعُولْ) kabûl

Tef’âl (تَفْعَالْ) tekrâr
ta’dâd

Mef’il (مَفْعِلْ) mantık
mevlid
mevhib

Tabloda kelimenin aslî kök harfleri renkli ve kalın yapılmıştır. Bilmiyor dahi olsak bu KÖK HARFLERİNİ BULMAK bakın ne kadar kolay:

Kelimenin en sonundan sırayla 3 sessiz harfi (aradaki çiftler tek sayılır) tespit ediyoruz; işte bu kadar. Bunların baştan 1.’si kelimenin ilk kök harfini, 2.’si 2., 3.’sü de 3. kök harfini gösterir.

Bu kurala uymayan sadece şudur: Bazı masdarların sonundaki –ât, –et, –ân ekleri kalıp gereği zâit harf olduklarından, onlar sayılmadan geçilmesi lazım. Bir de Arapça kelime kökünde aslî harflerden olan “ع=Ayn” ve “أ=Elif” harflerinin cezimli hâlleri Türkçede yazılırken genelde (’ = apostrof) ile ifade edildiğinden onlar da aslî harflerden sayılmalıdır.
Yanıltacak husus: Ayrıca “ع=Ayn” ve “أ =Elif” harfleri “a, e, u, ü” harfleriyle ifade edilebildiğinden aslî harf karşılığı kullanılan bu harfler hareke zannedilip hesaptan ayrı tutulursa hesap yanlış çıkar. Ama kelimenin aslını tam olarak bilmek uzman işi olduğuna göre, yapacak bir şey yok tabii ki.

Mezîd (ilâveli) fiil masdarlarıBu mastarlar üçlü köklerden bir kurala bağlı olarak türetilmiş mastarlardır. En yaygın sekiz kalıbı vardır.

Yeni Üye Mesaj Sayısı : 3 Yaş : 32 Kayıt tarihi : 04/03/09

Allah razı olsun.Nakillerinizden dolayı teşekkür ederim fakat ben bunu sormadım.Benim sorduğum ıstılahlar "mana-yı ismi,mana-yı harfi,nefs-ül emr" gibi ıstılahlardır..Başka hangileri "Nur dilinde" vardır..

Moderatör Mesaj Sayısı : 167 Kayıt tarihi : 26/01/09

tercih bila müreccih caizdir.

tereccüh bila müreccih caiz değildir.

nefy-i nefy isbattır.

yok yok ise o vardır.

Tahayyül-ü şetm, şetm olmadığı gibi, tahayyül-ü küfür dahi, küfür değil ve tasavvur-u dalalet de dalalet değil

tahayyül, hem tevehhüm, hem tasavvur, hem tefekkür; tasdik-ı aklîden ve iz'an-ı kalbîden ayrıdırlar, başkadırlar.

emr-i itibari

emr-i nisbi

vücüd-ü harici

taakul,tasdik,izan,iltizam

"Heme Ost" değil, "Heme Ezost"tur. Yani herşey O değil, belki herşey Ondandır.

a'razın havass-ı mümeyyizeleri, adem-i sırftan muhtera'dırlar.

arzuyu hilaf,iltizam-ı muhalif,taraftarı nefs...

gibi çoklar var saymazla bitmez

Moderatör Mesaj Sayısı : 211 Kayıt tarihi : 25/01/09

her iki cevap ta tam yerinde ve mukni'dirler. Allah razı olsun çok istifade edilecek inş.

» GÜNEŞ'İN MAZHAR OLDUĞU SEKİZ İSMİ AZAM NELERDİR?